Het verhaal van Nederland is er een van complexe ontwikkelingen. Dit bleek wel tijdens de zomervakantie in Frankrijk. De Engelse buren op de camping vroegen tijdens de borrel: “Do you say Holland or the Netherlands?” Zij kende vooral Holland als verwijzing naar ons land. Technisch gezien klopt dit natuurlijk niet. Maar hoe komt dat? Dus ik begon enthousiast te vertellen over de Tachtigjarige Oorlog, Willem van Oranje, de opkomst van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de roemruchte Gouden Eeuw. Het werd al snel duidelijk dat deze rijke historie om een uitgebreidere uitleg vroeg. Daarom besloot ik er een blog aan te wijden – om niet alleen mijn Engelse buren – maar ook anderen te helpen het verhaal van Nederland beter te begrijpen. Maar eerst: waar komt de naam Nederland en Holland vandaan?
Nederland
De naam Nederland is ontstaan als geografische term en is een samenstelling van neder (neerwaarts of laag) en land (natie). Nederland betekend dus letterlijk laagland en verwijst naar het lagergelegen gebied ten opzichte van de omliggende hogere delen opperland.
Holland
De meest waarschijnlijke verklaring is dat Holland komt van het Oudnederlands holt land, wat bosrijk land betekent. De naam Holtland werd gebruikt voor het gebied in de buurt van Leiden. Het gebied heeft zich langzaam uitgebreid en werd benoemd tot Graafschap Holland.
Dan nu de hoofdvraag: Waarom wordt Nederland ook wel Holland genoemd?
Tachtigjarige oorlog
Halverwege de zestiende eeuw bestonden de Nederlanden (lage landen) uit verschillende gewesten (bestuur gebieden) die onder het gezag van de Spaanse koning Filips II stonden. De noordelijke gewesten streefden naar meer autonomie en kwamen in opstand tegen Filips, wat het begin markeerde van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Het gewest Holland speelde een cruciale rol in de strijd tegen de Spaanse overheersing, mede dankzij de steun van Willem van Oranje en de Geuzen, die enkele belangrijke overwinningen behaalden. In 1581 zegden de noordelijke gewesten hun trouw aan koning Filips II op, door het Plakkaat van Verlatinghe te ondertekenen. In 1588 vormden deze noordelijke gewesten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795).
Gouden Eeuw
De Gouden Eeuw (1600-1700) breekt aan voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Onder leiding van stadhouder Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt beleeft de Republiek een periode van grote bloei op het gebied van handel, wetenschap en kunst. Tijdens deze tijd is het gewest Holland het politieke, economische en culturele centrum. Internationaal wordt de naam Holland dan ook veel gebruikt.
Napoleon
In 1795 eindigt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wanneer Franse troepen het land binnenvallen. Stadhouder Willem V vlucht naar Engeland. Tijdens de Franse periode wordt de oude republiek omgevormd tot de Bataafse Republiek (1795-1806). Ondertussen grijpt Napoleon Bonaparte de macht in Frankrijk (1799), en een paar jaar later transformeert hij de Bataafse Republiek om tot het Koninkrijk Holland (1806-1810), met zijn broer Lodewijk als koning. Amsterdam wordt de nieuwe hoofdstad. Niet veel later wordt het Koninkrijk Holland geannexeerd door het Franse Keizerrijk en houdt het op te bestaan.
Eenheidsstaat
Toen Napoleon in 1813 werd verslagen en de Franse troepen zich terugtrokken, grepen de internationale grootmachten in en begonnen Europa te hervormen. Het concept van provincies werd geïntroduceerd, waarbij deze veel minder macht zouden hebben dan de vroegere gewesten. De noordelijke en zuidelijke provincies van de Lage Landen werden samengevoegd tot het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, dat zich nu als een eenheidsstaat moest ontwikkelen. Willem Frederik – Prins van Oranje-Nassau – werd gekroond tot koning Willem I.
Belgische revolutie
De eenheid tussen de noordelijke en zuidelijke provincies bleek problematisch. De culturele, taalkundige en economische verschillen tussen het noorden en het zuiden veroorzaakten toenemende spanningen. Deze spanningen bereikten een hoogtepunt in 1830, toen de Belgische Revolutie uitbrak. Na een lange periode van conflict en onderhandelingen erkende Koning Willem I in 1839 de onafhankelijkheid van de zuidelijke provincies, die sindsdien België werden. België werd een onafhankelijk koninkrijk onder koning Leopold I, terwijl de noordelijke provincies als Nederland verder gingen. In 1840 onderging Nederland een administratieve herindeling waarbij de provincie Holland werd opgesplitst in de huidige provincies Noord-Holland en Zuid-Holland.
Eindwoord
Al sinds de Tachtigjarige Oorlog was Holland een toonaangevend gewest in Europa. Vervolgens was het ook het belangrijkste gewest van de Republiek. Tijdens de Gouden Eeuw vestigde Holland zijn naam wereldwijd dankzij de handelsgeest. In de Franse tijd doopte Napoleon de Nederlanden zelfs om tot het Koninkrijk Holland, totdat het werd ingelijfd bij zijn keizerrijk. In 1815 werden de lage landen samengevoegd tot de eenheidsstaat Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Officieel heet ons land – na de Belgische Revolutie – pas sinds 1839 Nederland. Een jaar later houdt de provincie Holland op te bestaan, door de opdeling in Noord- en Zuid-Holland. Toch hebben slimme marketeers de term Holland volledig omarmd in hun promotie van Nederland als internationale bestemming. Door gebruik te maken van de herkenbare naam Holland, wordt het land gepositioneerd als een aantrekkelijke locatie voor toerisme en zakelijke evenementen. Met initiatieven zoals Holland City wordt Nederland gepresenteerd als één grote stad.
Holland is iets anders dan Nederland. De naam Holland wordt, vooral in het buitenland, vaak ten onrechte gebruikt om ons hele land aan te duiden. Het is dus niet verwonderlijk dat mijn Engelse buren de vraag stelde. Dit heeft waarschijnlijk weinig te maken met hun kennis van de Nederlandse geschiedenis en veel meer met de invloed van slimme marketingstrategieën.
