De Nationaal-Socialistische Beweging (kortweg NSB) is een nationalistische politieke partij in Nederland. De NSB met leider Anton Mussert is hét symbool voor landverraad en collaboratie met Nazi Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Tussen Mussolini en Hitler
In de jaren 30 is net als in andere landen veel werkloosheid en armoede. Anton Mussert hoopt met zijn Nationaal-Socialistische Beweging aan de macht op een betere toekomst. Daarbij kijkt hij naar voorbeelden uit Italië en Duitsland. Deze landen hebben één sterke partij aan de macht met één leider. Zo is Mussert is een groot bewonderaar van de Italiaanse fascistische leider Benito Mussolini. Mussert neemt een groot deel van diens gedachtegoed over. Daarnaast ontleend hij veel partijstandpunten aan de NSDAP van Adolf Hitler. De overeenkomsten met de Nazi’s zijn legio. Zo gebruiken ze bijvoorbeeld dezelfde kleuren in hun vlag. Daarnaast groeten NSB’ers elkaar met “Hou Zee”, waar de Duitsers dat doen met “Sieg Heil”. Ook heeft de NSB een jongerenbeweging: de zogenaamde ‘Jeugdstorm’. Naar voorbeeld van de Duitse Hitlerjugend.
Aanhang
Bij de oprichting van de NSB in 1931 in een zaaltje in Utrecht waren slechts twaalf mensen aanwezig, waaronder Mussert en partijsecretaris Cornelis van Geelkerken. In volgorde van aanmelding krijgt ieder NSB-lid een oplopend volgnummer in de ledenadministratie: het stamboeknummer. Natuurlijk krijgt Mussert nummer 1. Hoe lager het nummer hoe meer status. Na een moeizame start loopt het ledenaantal van de NSB rond de verkiezingen van 1935 flink op. Ook na de Duitse invasie in 1940 neemt het ledenaantal fors toe. De cijfers liegen niet. De NSB telt in 1941 drie keer zoveel aanhangers als voor de Duitse bezetting.
Bezetting
Tijdens de Tweede Wereldoorlog steunt de NSB de Duitse bezetter en werkt nauw met hen samen. Veel NSB’ers bezetten talrijke belangrijke posities die antisemitische acties uitvoerden. NSB leden hebben bijvoorbeeld functies bij stadhuizen, miniseries, de Nederlandse SS, de Landwacht en Politie-eenheden. Hierdoor wordt Nederland ook van binnenuit steeds meer overgenomen door de Nazi’s. Onder leiding van de bezetter wordt de NSB ook almaar fascistischer. Met als gevolg dat sommige NSB’ers mee doen met de klopjacht op Joden en andere onderduikers.
Onder staand infographic geeft antwoord op de volgende vragen:
- Wie waren naast leider Anton Mussert de NSB-kopstukken?
- Hoe verloopt het aantal leden van de NSB?
- Waren er gelieerde organisaties?
- Welke gebeurtenissen kenmerkten de NSB-geschiedenis?
- Wat gebeurt er na de oorlog met NSB’ers en andere collaborateurs?
Bronnen en leestips:
Mussert & Co – Tessel Pollmann
NIOD (Nationaal-Socialistische Beweging – cijfers)
Snel, streng en rechtvaardig – Peter Romijn
Samenstelling & ontwerp: Sander Schinkel
